Stary wyremontowany dom na wsi

Mieszkańcy Małżeństwo często odwiedzane przez dorosłe dzieci
Dekada budowy 1790
Remont 1820, 1931, 1960, 1989, 2007–2008
Powierzchnia użytkowa 350 m2 na dwóch kondygnacjach
Kubatura 850 m3
Projekt systemu HVAC Pohjois-Espoon LVI/Marko Räsänen
System ogrzewania i wentylacji Enervent Pelican eco PRO greenair HP oraz Enervent Pelican eco EDX-E
Wymagana moc grzewcza 10 kW przy -10°C (dodatkowe ciepło w warunkach poniżej -10°C jest zapewniane przez kominki lub bezpośrednie ogrzewanie elektryczne)
Moc chłodnicza 9,5 kW
Moc chłodnicza z osuszaniem 9,5 kW
Zaprojektowany przepływ powietrza 1620 m³/h

Komfort, jak w pokoju pięciogwiazdkowego hotelu w zabytkowym domu

Nawet ponad 200-letni dom może być wyremontowany do stanu energooszczędnego i zapewniać najwyższą jakość powietrza w pomieszczeniach — bez pogorszenia stylistyki.

Po spędzeniu 16 lat za granicą rodzina przeniosła się do Askoli i kupiła zbudowany pod koniec XVIII w. dom na farmie, który był kilkakrotnie rozbudowywany. Rodzina zapoznała się z możliwościami i ograniczeniami związanymi z projektami renowacyjnymi poprawiającymi efektywność energetyczną starych domów.

— Nie warto podejmować próby doprowadzenia starego domu do poziomu domu pasywnego, ponieważ nie można poprawić jego szczelności do poziomu nowego budynku. Z pewnością można jednak uzyskać niskie poziomy zużycia energii przy użyciu nowoczesnych materiałów izolacyjnych i energooszczędnych okien oraz przez zastosowanie instalacji odzysku ciepła o wysokiej sprawności i pomp ciepła. W przypadku dodawania warstw izolacji termicznej i uszczelniania struktur należy zapewnić, by działania te w żadnym stopniu nie wpłynęły ujemnie na jakość klimatu w budynku. Należy również zapewnić prawidłowe umiejscowienie i staranne zamontowanie izolacji paroszczelnej — podkreśla mieszkaniec wsi.

Stary dom miał naturalną wentylację, która nie działała. Ogrzewanie zimą bardzo przestronnego domu dwukondygnacyjnego było drogie, a ze względu na umiejscowienie na słonecznym zboczu wzgórza temperatury w środku osiągały latem takie poziomy, jak w kiepskiej saunie.

Celem remontu miało być poprawienie efektywności energetycznej i komfortu życia, tak by zachować i wykorzystać dobre cechy bez pogorszenia stylu wnętrza.

Poprawiono izolację termiczną za pomocą najbardziej rozsądnej i ekologicznej metody, tj. izolacji celulozowej, a w całej konstrukcji dachu zastosowano izolację poliuretanową, aby zaoszczędzić miejsce. W sypialniach na piętrze wstawiono nowe, bardziej energooszczędne okna. Okna na parterze wymieniono już wcześniej.

Stała temperatura i wysoka jakość powietrza w pomieszczeniach

Pod względem komfortu życia najbardziej istotną zmianą było zastosowanie systemu wentylacji mechanicznej.

— Mieszkając za granicą, przyzwyczailiśmy się do dobrze funkcjonującej wentylacji mechanicznej, która może również osuszać i chłodzić nawiewane powietrze w gorące letnie dni. Nie chcieliśmy z tego rezygnować.

Marko Räsänen, bardzo doświadczony, ale niestety już nieżyjący projektant systemów HVAC, przyjął to wyzwanie z pewnością nabytą podczas realizacji 500 projektów domów jednorodzinnych. Jednak ostatecznie wybrane rozwiązanie okazało się pionierskim projektem nawet dla niego.

Celem projektu była stała temperatura wewnętrzna wynosząca 22°C i wentylacja bez przewiewu niezależnie od pory roku. Ponadto wymagana była niezależna regulacja klimatu w wielu pomieszczeniach. Mieszkańcy chcieli również zachować stare, ale w pełni sprawne piece kaflowe w celu zapewnienia dodatkowego ogrzewania. Ponieważ instalacja kanałów wentylacyjnych była nieunikniona, najbardziej rozsądną metodą dystrybucji ciepła było ogrzewanie powietrzne — rzadko spotykane w domach jednorodzinnych w tym czasie.

Kiedy planowano remont, dorosłe obecnie dzieci jeszcze mieszkały w domu. Zużycie ciepłej wody użytkowej nie było bardzo wysokie, nawet dla czteroosobowej rodziny, a teraz w domu zamieszkiwanym przez dwie dorosłe osoby jest wręcz minimalne.

— Dobrym rozwiązaniem dla dużej rodziny może być pompa ciepła: gruntowa lub powietrze/woda. Ale dla nas byłoby to niepotrzebne — zwraca uwagę właściciel domu.

Osobny system dla każdego skrzydła domu

Dom ma dwa skrzydła, a dla każdego zaprojektowano osobny system. W razie potrzeby można ustawić różne temperatury powietrza w pomieszczeniach skrzydła południowego i zachodniego. Powietrze jest wymieniane co godzinę w jednym skrzydle — dzięki funkcji recyrkulacji powietrza — i ze standardową wydajnością co dwie godziny w drugim skrzydle. Jedna trzecia powietrza jest pobierana z zewnątrz, reszta jest powietrzem obiegowym.

Jednostka zewnętrzna.

W jednym skrzydle wentylację zapewnia system wentylacji, ogrzewania i chłodzenia powietrza Enervent Pelican eco PRO greenair HP, który jest oparty na obrotowym wymienniku ciepła i zintegrowanej powietrznej pompie ciepła bez jednostki zewnętrznej. W drugim skrzydle te same zadania wykonuje system Enervent Pelican eco EDX-E wyposażony w jednostkę zewnętrzną Mitsubishi Electric. Jednostka zewnętrzna zapewnia dodatkową moc do chłodzenia w najgorętsze dni i ogrzewania w wyższym zakresie temperatur poniżej zera. Więcej dodatkowego ciepła można wytworzyć przy użyciu pieców kaflowych oraz elektrycznych elementów grzewczych załączanych przy bardzo niskich temperaturach.

— Nie są one jednak potrzebne zbyt często — powiedział właściciel.

— W sumie dwie pompy ciepła zapewniają ponad 10 kW mocy grzewczej przy łącznym zużyciu energii poniżej 4 kW i są wystarczające w przypadku temperatur poniżej -10°C.

Ogrzewanie elektryczne służy do dodatkowego podgrzewania. Grzejniki elektryczne znajdują się pod dużymi oknami i są ustawione na temperaturę 17–18°C. Zapobiegają niekomfortowemu odczuciu zimna przez mieszkańca siedzącego przed oknem podczas ostrych mrozów.

Bogactwo mocy

Całoroczna sprawność odzysku ciepła urządzenia Enervent Pelican eco PRO greenair HP wynosi ponad 90%, a Enervent Pelican eco EDX-E ponad 70%. W sprawności urządzenia EDX nie jest uwzględniona sprawność pompy ciepła. Aby mieć system ogrzewania i chłodzenia powietrza w domu tej wielkości, natężenia przepływu powietrza musiały być wyższe od zapewnianych przez centralę Pelican. To właśnie dlatego do systemu dołączono jednostkę obiegu powietrza Enervent Energy MixBox. W razie potrzeby może ona czterokrotnie zwiększyć natężenie przepływu powietrza, nawet jeśli intensywność podstawowej wentylacji jest utrzymywana na stałym poziomie.

Podczas projektowania systemu ogrzewania, chłodzenia i wentylacji głównym celem była efektywność energetyczna. Okazało się to sukcesem: według właściciela przy temperaturze zewnętrznej -34°C temperatura powietrza wyrzucanego przez centralę greenair HP wynosiła -28,5°C, a temperatura w pomieszczeniu +22°C.

Chłodzenie również jest bardzo energooszczędne, ponieważ odzyskiwane jest także zimne powietrze lub odcinany jest dopływ ciepłego powietrza.

— Nawet przy wysokiej temperaturze zewnętrznej wynoszącej +28°C powietrzna pompa ciepła załącza się sporadycznie — mówi zadowolony właściciel.

Obrotowe wymienniki ciepła w centralach przenoszą ciepło i wilgoć z sauny do suchego powietrza w pomieszczeniach.

— Nawilżanie powietrza w pomieszczeniach jest potrzebne w zimie, ponieważ w przeciwnym razie mogłyby ucierpieć parkiety i panele ścienne w starym domu — wyjaśnia właściciel.

System nie ma funkcji kontroli poziomu CO₂, ponieważ nie jest to wymagane przy tak dużych natężeniach przepływu powietrza.


Niewidoczna instalacja kanałowa

The ductwork required enclosing at one location only.
Kanał wentylacyjny wymagał zabudowania tylko
w jednym miejscu.

Wiele osób waha się przed zainstalowaniem systemu wentylacji mechanicznej w starym domu, ponieważ sądzą, że instalacja kanałów wentylacyjnych byłaby kłopotliwa. W większości domów zbudowanych po połowie XX w. kanały wentylacyjne mogą być zabudowane w taki sposób, by nie martwiły projektantów wnętrz. Gdy dom jest znacznie starszy, kanały wentylacyjne powinny być ukryte całkowicie, co wymaga odnowienia powierzchni wewnętrznych. Właściciel mówi, że był zaskoczony tym, jak dobrze fabrycznie izolowane kanały wentylacyjne Lindab mogły zostać ukryte w domu zbudowanym w XVIII w. Na przykład było wystarczająco dużo miejsca do zainstalowania kanałów w skośnym suficie na piętrze. Kanały wentylacyjne były większe niż normalnie — Ø200 mm i Ø160 mm w pokojach — ponieważ zaprojektowano je do ponadstandardowego natężenia przepływu powietrza wymaganego dla chłodzenia.

— Dostatecznie duże kanały przyczyniają się również do niskich poziomów hałasu wentylacji.

W kuchni jedna szafka wymagała odsunięcia od ściany o 250 mm. Kanały prowadzące na piętro ukryto w schodach dzięki zastosowaniu sprytnego rozwiązania konstrukcyjnego. Zabudowa kanału była wymagana tylko w jednym miejscu, chociaż bez pomocy właściciela można by tego nie zauważyć.

Element końcowy Climecon na suficie kuchni wygląda, jak dekoracja.

Elementy końcowe Climecon, które wyglądem przypominają kwiat, zaskakująco dobrze wtapiają się w sufit. Nawiewnik w jednej sypialni wyposażono w elektryczny element grzewczy o mocy 500 W, który umożliwia maksymalnie szybkie zwiększenie temperatury powietrza nawiewanego.

Kanały są oczywiście starannie izolowane, aby uniknąć ewentualnych problemów z kondensacją i wyeliminować utratę sprawności.

— Skuteczność chłodzenia spada bardzo szybko w przypadku zastosowania kanałów nieizolowanych, na przykład pod gorącym dachem.

Urządzenia umieszczono poza zasięgiem wzroku, w piwnicy pod kuchnią.

Dalsze możliwości udoskonalenia

Właściciel jest bardzo zadowolony z działania obu systemów. Jednak ma zamiar jeszcze bardziej poprawić efektywność energetyczną. W lecie zostaną zainstalowane na dachu panele o łącznej mocy 2 kW, które zapewnią bezpłatną energię słoneczną dla systemu wentylacji nadmuchowego i zamrażarek.

— Gdybym miał teraz zaplanować podobny projekt renowacji, w systemie wentylacji uwzględniłbym układ sterowania oparty na poziomie wilgotności i dodałbym osobne kanały spalinowe dla pieców kaflowych — stwierdza właściciel.